S�owacja - podstawowe informacje

Republika S�owacka powsta�a w wyniku podzia�u Czechos�owacji i jest niepodleg�ym pa�stwem od 1 stycznia 1993 r.

• obszar: 49 039 km?
• ludno��: 5 426�645 mieszka�c�w
• stolica: Bratys�awa (450 tys. mieszka�c�w)
• j�zyk urz�dowy: s�owacki
• waluta: EURO

S�owacja graniczy z: Polsk�, Czechami, Austri�, W�grami, Ukrain�.

W�adze pa�stwowe:

• Prezydent Republiki S�owackiej ? Andrej Kiska - http://www.prezident.sk/
• Przewodnicz�cy Parlamentu (N�rodn� rada Slovenskej republiky) ? Andrej Danko - http://www.nrsr.sk/
• Premier Republiki S�owackiej ? Robert Fico - http://vlada.sk/

G��wne miasta:

• Bratislava (Bratys�awa) 429 tys. mieszka�c�w
• Ko�ice (Koszyce) 234 tys. mieszka�c�w
• Pre�ov (Presz�w) 91 tys. mieszka�c�w
• �ilina (�ylina) 85 tys. mieszka�c�w
• Nitra (84 tys. mieszka�c�w)
• Bansk� Bystrica (Ba�ska Bystrzyca) 80 tys. mieszka�c�w.

G��wne rzeki:

• V�h
• Dunaj
• Morava
• Myjava
• Nitra
• Orava
• Hron
• Horn�d
• Slan�

Najwi�kszy zamek (spo�r�d 170):

Spi�sk� hrad (Zamek Spiski)

Najwy�szy szczyt:

Gerlachovsk� �t�t (Gerlach) ? 2655 m n.p.m.

Struktura narodowo-etniczna S�owacji:

• S�owacy ? 85%
• W�grzy ? 9,7%
• Romowie ? 1,7%
• Czesi ? 0,8%
• Rusini ? 0,4%
• Ukrai�cy ? 0,2%
• Niemcy ? 0,1%
• Polacy ? 0,05%
• Morawianie ? 0,04%
• Rosjanie ? 0,03%
• Chorwaci ? 0,02%
• Bu�garzy ? 0,02%
• Serbowie ? 0,008%
• �ydzi ? 0,004%

�

Podzia� administracyjny:

S�owacja dzieli si� na 8 kraj�w (odpowiednik�w naszych wojew�dztw), te za� dziel� si� na okresy (powiaty) ? 79 . Najni�sz� jednostk� podzia�u terytorialnego s� obce (gminy) ? 2 885 i mesta (miasta) ? 138.

1. Bratislavsk� Kraj obejmuje miasto Bratys�aw� (podzielon� na 5 dzielnic ? powiat�w) oraz powiaty: Malacky, Pezinok, Senec.
2. Trnavsk� Kraj obejmuje powiaty: Trnava, Dunajsk� Streda, Galanta, Hlohovec, Pie��any, Senica, Skalica.
3. Tren�iansk� Kraj obejmuje powiaty: Tren��n, B�novce n/Bebravou, Ilava, Myjava, Nov� Mesto nad V�hom, Partiz�nske, Pova�sk� Bystrica, Prievidza, P�chov.
4. Nitriansk� Kraj obejmuje powiaty: Nitra, Kom�rno, Levice, Nov� Z�mky, �a�a, Zlat� Moravce.
5. Ko�ick� Kraj obejmuje miasto Ko�ice podzielone na 5 dzielnic oraz powiaty: Gelnica, Michalovce, Ro��ava, Sobrance, Spi�sk� Nov� Ves, Trebi�ov.
6. Pre�ovsk� Kraj obejmuje powiaty: Pre�ov, Bardejov, Humenn�, Ke�marok, Levo�a, Medzilaborce, Poprad, Sabinov, Snina, Star� �ubov�a, Stropkov, Svidn�k, Vranov n/Top�ou.
7. Banskobystrycki Kraj obejmuje powiaty: Bansk� Bystrica, Slavnica, Brezno, Detva, Krupina, Lu�enec, Polt�r, Rev�ca, Rimavsk� Sobota, Ve�k� Krt��, Zvolen, �arnovica, �iar n/ Hronom.
8. �ilinsk� Kraj obejmuje powiaty: �ilina, Byt�a, �adca, Doln� Kub�n, Kysuck� Nov� Mesta, Liptovsk� Mikul�, Martin, N�mestovo, Ru�omberok, Tur�ianske Teplice, Tvrdo��n.

Historia S�owacji

W epoce br�zu obszar S�owacji zamieszkiwa�y r�ne plemiona oraz grupy etniczne. W �r�d�ach pisemnych jest mowa o Celtach, Rzymianach i plemionach germa�skich. Plemiona s�owia�skie dotar�y do Kotliny Karpackiej w V i VI stuleciu. Powsta�o w�wczas pa�stwo Samona ? najstarsza zachodnios�owia�ska formacja pa�stwowa.

Pod koniec VIII wieku powsta�o na terenach s�owackich ksi�stwo Nitra�skie w�adane przez ksi�cia Pribin�. W833 roku zosta�o ono podbite przez Mojmira I staj�c si� cz�ci� sk�adow� Wielkich Moraw.

W 863 r., na zaproszenie ksi�cia wielkomorawskiego, przybyli z Bizancjum Cyryl i Metody ? tw�rcy pi�miennictwa s�owia�skiego, kt�rzy podnie�li znaczenie j�zyka staros�owia�skiego do rangi j�zyka liturgii. Wykopaliska archeologiczne potwierdzaj� wysoki rozw�j cywilizacyjny Wielkich Moraw oraz bogactwo duchowe i materialne tego pa�stwa.

Na pocz�tku X wieku Pa�stwo Wielkomorawskie przesta�o istnie�, za� tereny dzisiejszej S�owacji sta�y si� cz�ci� wczesnofeudalnego Kr�lestwa W�gierskiego. Nast�pne stulecia by�y bardzo trudne, albowiem obszar ten n�ka�y najazdy Tatar�w (1241) i Turk�w. Po przegranej przez wojska kr�la Ludwika II Jagiello�czyka bitwie pod Mochaczem (1526) i znacz�cych stratach terytorialnych, Pressburg (dzisiejsza Bratys�awa) staje si� na p�tora wieku miastem sto�ecznym.

Wiek XVII obfitowa� cz�stymi powstaniami antyfeudalnymi i antyhabsburskimi. Kolejne stulecie (XVIII wiek) sta�o si� okresem rozwoju gospodarczego po powsta�czych spustoszeniach. Znacz�cy rozw�j dokona� si� w tym czasie w g�rnictwie. Rozw�j ten zaowocowa� otwarciem w 1770 r. w Ba�skiej Szczawnicy Akademi G�rniczej pierwszej tego typu szko�y wy�szej na �wiecie. ?

Okres panowania cesarzowej Marii Teresy (1741-1780) odznaczy� si�, zar�wno jako czas intensywnego rozwoju gospodarczego, a tak�e jako czas reform w edukacji, rolnictwie, wojsku oraz s�downictwie.

Prze�om XVIII i XIX rozpoczyna si� procesem kszta�towania si� �wiadomo�ci narodowej i poczucia odr�bno�ci historycznej i kulturowej S�owian z p�nocnej cz�ci Kr�lestwa W�gierskiego. W latach 30-tych XIX w., w kr�gu student�w z preszburskiego liceum tworzy si� grupa, kt�ra w duchu nurtu romantycznego, zainspirowana ruchami rewolucyjnymi (w tym tak�e polskim), a przede wszystkim w odpowiedzi na w�gierski nacjonalizm doprowadza do redefinicji programu narodowego. Przyw�dca grupy �udov�t �t�r stworzy� polityczny program narodowy dla S�owak�w i jako publicysta, dziennikarz, pose� oraz przyw�dca rewolucyjny walczy� o prawa narodowe dla S�owak�w i S�owian w ramach Cesarstwa Austriackiego. W trakcie Wiosny Lud�w S�owacy walczyli przeciwko w�gierskim rewolucjonistom po stronie cesarza austriackiego a poniesiona przez nich kl�ska zako�czy�a proces tzw. s�owackiego odrodzenia narodowego. S�owacki ruch narodowy pozbawiony swoich przyw�dc�w oraz sp�jnego programu politycznego ust�pi� miejsca post�puj�cej madziaryzacji, kt�ra zw�aszcza po reformie konstytucyjnej z 1867 i powstaniu Austro-W�gier, przyj�a bardziej radykaln� form�.

Wybuch I wojny �wiatowej i starania emigrant�w, g�ownie z Ameryki P�nocnej, doprowadzi�y do powstania nowej szansy dla S�owak�w w powojennym porz�dku. W wyniku dzia�a� wojennych i zabieg�w dyplomatycznych 28 pa�dziernika 1918r. dochodzi do powstania Czechos�owacji ? pa�stwa dw�ch bratnich narod�w ? czeskiego i s�owackiego.

W konsekwencji podpisania uk�adu monachijskiego w 1938 r. i porozumienia �yli�skiego dosz�o do autonomizacji S�owacji w ramach pa�stwa Czechos�owackiego.

14 marca 1939 r. parlament s�owacki og�osi� niepodleg�o�� S�owacji. Republika S�owacka, kt�ra istnia�a przez okres II wojny �wiatowej by�a dyktatorskim pa�stwem, �ci�le podporz�dkowanym III Rzeszy Niemieckiej. U schy�ku II wojny �wiatowej, w wyniku dzia�a� wojennych, nieuchronno�ci pora�ki faszyst�w oraz pogarszaj�cej si� sytuacji spo�eczno-gospodarczej dnia 29 sierpnia 1944 r. wybuch�o na S�owacji drugie (po warszawskim) z najwi�kszych powsta� antyfaszystowskich.

Po II wojnie �wiatowej S�owacja wr�ci�a do ustroju sprzed 1938 r. staj�c si� cz�ci� unitarnej Republiki Czechos�owackiej, w kt�rej od 1948 r. pe�nie w�adzy pa�stwowej przej�li komuni�ci.

W wyniku reform ?praskiej wiosny? 1968 r. Czechos�owacja sta�a si� pa�stwem federalnym, tym samym S�owacka Republika Socjalistyczna uzyska�a sw�j odr�bny parlament i rz�d.

Na fali zmian ustrojowych w Europie �rodkowo-Wschodniej, w listopadzie 1989 roku dosz�o w Czechos�owacji do przej�cia w�adzy przez opozycj� demokratyczn�, kt�ra w historii zosta�a zapisana jako ?aksamitna rewolucja?. Nowa w�adza rozpocz�a zmiany systemowo-gospodarcze oraz proces rozliczania si� z komunistyczn� przesz�o�ci�. Po wyborach parlamentarnych w 1992 roku i braku perspektyw na porozumienie na szczeblu federacyjnym pomi�dzy liderami dw�ch zwyci�skich oboz�w (V�clav Klaus w Czechach i Vladim�r Me�iar na S�owacji) podj�to starania w celu podzia�u Czeskiej
i S�owackiej Republiki Federalnej. 1 wrze�nia 1992 roku S�owacka Rada Narodowa uchwali�a Konstytucj� Republiki S�owackiej, kt�ra wesz�a w �ycie 1 stycznia 1993 roku wraz z zanikiem Czechos�owacji i powstaniem dw�ch suwerennych pa�stw ? Republiki S�owackiej i Republiki Czeskiej.

Od 29 marca 2004 r. Republika S�owacka jest krajem cz�onkowskim Paktu P�nocnoatlantyckiego (NATO) a Unii Europejskiej od 1 maja 2004 r.